Памёр беларускі тэатральны дзеяч Аляксей Стрэльнікаў
На фота - Аляксей Стрэльнікаў на фестывалі «Любімаўка» © сацсеткі Аляксея Стрэльнікава
Учора, 17 снежня, памёр Аляксей Стрэльнікаў, кандыдат мастацтвазнаўства, тэатральны крытык, рэжысёр, журналіст і педагог. Аб смерці Стрэльнікава паведамілі яго сябры.
Аляксей Стрэльнікаў нарадзіўся ў 1983 годзе ў Новасібірску, вырас у Беларусі. Скончыў журфак Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта і тэатразнаўчую аспірантуру Беларускай Акадэміі мастацтваў.
Аўтар артыкулам аб тэатры, куратар тэатральных праектаў, супрацоўнічаў з тэатральнымі і драматургічнымі фестывалямі Расіі. Выкладаў у Беларускай Акадэміі мастацтваў, у 2020 годзе быў звольнены ў сувязі з падтрымкай палітычных пратэстаў у Беларусі.
Кіраўніца Цэнтра беларускай драматургіі Анастасія Васілевіч расказала нашай рэдакцыі: «Лёша заўсёды быў рупарам беларускай культуры ў еўрапейскім кантэксце. Дзякуючы яму пра нас даведаліся многія, ён трансляваў каштоўнасці свабоды, кахання, прыняцця і мастацтва. Спачатку - людзі. Найважнейшае, што ён заўсёды падыходзіў да культуры так: людзі ствараюць прадукт, а не праз прадукт ацэньваюць людзей. Ён быў тым чалавекам, які бачыў у іншым - чалавека, а ўжо потым стваральніка, творцы, дзеяча. Гуманістычны падыход і такія ж прынцыпы жыцця, вельмі балюча, Лёша, што цябе няма. І няма слоў, каб пісаць гэтыя радкі. Але ягоны гуманізм вельмі моцна паўплываў на беларускую культуру і мастацтва».
Тэатральны крытык і кіраўнік Мабільнага мастацкага тэатра Аляксей Кісялёў падзяліўся з нашай рэдакцыяй: “У Беларусі вельмі развіта і магутнае незалежнае мастацтва. Гэта мастацтва ўплывовае, якое выходзіць за межы краіны. Асабліва - тэатральнае. У Расіі папулярныя п'есы Паўла Пражко, Максіма Дасько, Канстанціна Стешика, Дзмітрыя Багаслаўскага - часта невыносныя, радыкальныя і касмічна выдатныя. Музыка - "Пятля Прыхільнасці", "Касіяпея", "Сярэбранае вяселле", "Адыс Абеба", - многія выйшлі на еўрапейскую музычную сцэну прама з беларускай тэатральнай. Лялечная школа Беларусі - асобны феномен: у Расіі добра вядомыя прынамсі імёны Аляксея Ляляўскага і Аляксандра Янушкевіча.
Аляксей Стрэльнікаў у гэтым ландшафце на адлегласці бачыцца мне цэнтральным злучным звяном. Куратар і тэарэтык, ён умеў усіх перазнаёміць і закахаць адно ў аднаго заўсёды. Як крытык - уважлівы, чулы і бескампрамісны. Ён спалучаў асветніцкі падыход з аналітычным, гэта вялізная рэдкасць. У Стрэльнікава папросту адсутнічае бар'ер прадузятасці ў камунікацыі. Ён упершыню бачыць чалавека, і ўжо гэты чалавек яму сардэчны сябар. Ён усё чытаў, усё глядзеў, усё слухаў. Я нават так з ходу і не скажу, ці ведаю я яшчэ кагосьці такога ж цікавага ў сучасным тэатры, такога ж азартнага інтэлектуала. Пры гэтым, вядома, панка, якому паняцце "насуперак" больш зразумела, чым "дзякуючы". Ён займаўся тэатрам, вядома, насуперак. Але многія, і я ў тым ліку, кучу ўсяго даведаліся, зразумелі і зрабілі ў прафесіі дзякуючы яму. Сучаснае беларускае мастацтва такое прыкметнае і жывое шмат у чым дзякуючы Стрэльнікаву.
Як рэжысёр ён ствараў тэатр усюды, дзе яшчэ не было забаронена. Апошні раз, калі мы бачыліся, ён расказваў мне пра кватэрныя спектаклі. Расказваў з палаючымі вачыма, расказ ператвараўся ў спектакль. Чалавек рэнесанснай прыгажосці. У ім дыхала нейкая біблейская старажытнасць. І ён мог проста ўзяць і пачаць танчыць.
Велізарнае сэрца. Матор кахання і мудрасці.
Здавалася, ён зрабіў ужо неацэнна шмат для тэатра і для людзей тэатра. Ён сябе, вядома, размеркаваў, раздаў іншым. І яго пульс працягне стукаць у тых, хто паспеў пазнаёміцца і папрацаваць хаця б зусім няшмат з Лёшам.
Але зараз востра адчуваецца, як гэтага мала ў параўнанні з тым, што мог бы ён яшчэ зрабіць у другую палову свайго жыцця - для тэатра, для сям'і і для сябе. Не спадабаўся б Стрэльнікаву такі пафас, але, чорт вазьмі, гаворка пра фінал, зараз можна. Першы акт пакінуў нас сагрэтымі і ўдзячнымі. А другі мы абавязкова ўсё ўбачым крыху пазней. Лёша ўжо гуляе яго ў вечнасці».