Дзённік 2020

17.05.2020 г.

Цікава, што ўсе спробы неяк падрыхтавацца да чытання Канта мне сапраўды далі мала.
Гэта ўсё вельмі цікава. Але вопыт самога чытання тэксту" крытыкі чыстага розуму " апынуўся асабіста для мяне незвязаным з гэтым усім.
Гэта нейкае зусім спецыфічнае чытанне. Я б параўнаў гэта са сваім жа чытаннем Бібліі, калі раптам ты апыняешся ўнутры веды,
якім усё як бы працята ўсё вакол, усе святы, календары, забабоны і светапогляду. Але ўнутры ў цябе адчуванне ўтульнай замкнёным пакоі.
Быццам бы ніякай сувязі са знешнім жыццём няма.
Мне калі шчыра цяжка пісаць пра сваё ўражанне аб чытанні "крытыкі", таму што ўся сутнасць прачытанага ў тым,
наколькі запісаныя ўражанні няздольныя раскрываць хоць нейкую сутнасць. Той стан, калі словы залішнія,
калі прыведзеныя цытаты ўганяюць ў ерась няправільных трактовак. А хочацца проста сядзець і адчуваць вось гэтую прыгажосць самой ідэі.
Я паспрабую ўсё ж такі сфармуляваць, каб гэта не выглядала пустаслоўем. Хоць мне відавочна не хапае слоў для таго, каб перадаць нейкія свае стану.
Я адчуваю, як шмат свету ўва мне. Як шмат я думаю, трывожуся, Смуткую, радуюся таму, што не зыходзіць з мяне.
Наколькі мой унутраны свет залежыць ад таго, што адбываецца ўва мне. Адно з самых крыўдных адчуванняў, страта вось гэтага адчування значнасці для свету.
І ў асноўным гэта ідзе менавіта праз эмоцыі, з якіх я не магу выбрацца. Такая пастка псіхалогіі, калі рефлексируешь пра свае пачуцці,
абгрунтоўваць іх, абгрунтоўваць тое, што адчуваць павінна, і іншае. Гэта ўсё нейкі бясконцы вір, які інтэлектуальна вельмі затратны,
але ў рэшце рэшт ты застаешся ўсё там жа ўнутры.
І ўзнікае пачуццё здранцвення, якое ў рэшце рэшт таксама толькі пачуццё.
І тут аказалася дастаткова адчування сваёй самастойнасці ў кантакце з светам. Чытанне Канта дазволіла раптам адчуць, наколькі гэта можа быць проста.
Ёсць я і ёсць свет, і праз мяне свет мне дадзены. І ўсё. Можна адчуваць усё, што заўгодна, але для быцця дастаткова гэтага анталагічнага самаадчування.
Я не толькі асоба, не толькі Персаналія, але я суб'ектны ў моманце ўспрымання свету, і гэтага дастаткова.
І вось тут увесь кантэкст вакол чытання Канта набыў сэнс. Усё, што здавалася прыкрым і непатрэбным.
Напрыклад, галоўным правалам здаваўся ролік на ютубе з назвай" Як чытаць філасофскія тэксты Канта", дзе доўга і нудна пераказвалася Вікіпедыя пра напісанне гэтых тэкстаў. Але там быў найпросты факт пра тое, што 12 гадоў трымаў гэты тэкст у галаве, а напісаў імгненна. Мне вельмі падабаецца,
што ў інтэлектуальнага намаганні працэс чымсьці падобны, як у натхнення ў мастакоў або настрою ў спартсменаў. Мала даведацца ці ўмець, але ўзнікае нешта і атрымліваецца эфект азарэння, эфект абдымкі неабсяжнага.
Ці вось я паглядзеў спектакль "Кант" у Маскоўскім тэатры, які змяшчае мілыя правінцыйныя размовы, у якіх адлюстроўваліся вялікія філасофскія праблемы
Самы сур'ёзны падыход падрыхтоўкі было прачытанне Юма, з падрабязным доказам таго, што прычыннасць можа крыцца толькі ў эмпірычным веданні.

20.05.2020 г.

У аснове ўсяго, здаецца, ляжыць жадання разабрацца ў прычынах за ўсё. Спазнаць усё і ёсць разабрацца ў прычынах.
Але лёгка памыліцца, таму што паслядоўнасць ня ёсьць прычыннасць. І вось гэта. Прычыннасць аказваецца нашым спосабам думаць, нашым спосабам сузіраць і разумець рэальнасць. Разумець аказваецца здольнасцю адгадаць прычыну і прадказаць, апярэдзіць наступствы.
І гэта аказваецца пэўнай пасткай свядомасці, таму што зацыкленыя на вось гэтай самай прычыннасці, мы вельмі часта адкідаем істотнае важнае ў тым, што назіраем. Спісваем тое, што адбылося на самую відавочную прычыну, і ігнаруем важную, але больш схаваную.
Мне вельмі спадабаўся вобраз з кнігі Канта пра тое, як ўзважыць дым. Адказ просты: ўзважыць дровы да вогнішча і попел пасля.
Увесь астатак у выглядзе дыму сышоў у паветра. Мне бачыцца ў гэтым дасціпным адказе пэўная бездапаможнасць: мы насамрэч не можам узважыць дым,
а можам ўзважыць тое, што можам пакратаць. Так і прыроду мы можам спазнаць па рэштках ад дроў, і ніяк не атрымаецца ў нас схапіць кожную дымную часцінку і абкласці на шалі. Вось і з эмоцыямі і вялікімі ідэямі мы маем справу толькі з попелам, які толькі цень вялікіх спраў.

На самай справе, яго натуральныя здольнасці-не столькі прымяненне іх адпаведна сваім талентам і схільнасцям, колькі галоўным чынам маральны закон у ім – да такой ступені пераўзыходзяць усякую карысць і выгаду, якую ён мог бы атрымаць з іх у зямным жыцці, што маральны закон вучыць шанаваць вышэй за ўсё нават простае свядомасць сумленнасці свайго ладу думак, хоць гэта і не дае ніякіх пераваг і нават цені славы ў нашчадкаў, і чалавек адчувае сябе ўнутрана закліканым да таго, каб, грэбуючы шматлікімі выгадамі, падрыхтаваць сябе сваімі паводзінамі ў гэтым свеце да таго, каб стаць грамадзянінам лепшага свету, які ён мае ў ідэі.